Qua bài thơ cũ của anh Lương và câu chuyện Thần
rùa nhắc chúng ta về lịch sử nước Việt Nam, mời các anh chị coi và
đọc lại để luôn nhớ mình đã có 1 nước Việt Nam hào hùng,
bất khuất.
Caroline Thanh Hương
http://youtu.be/UBBStPpn_gk
Hình tượng Thần Rùa trong tâm thức người dân bách Việt
Với con dân Bách Việt, hình tượng Thần Rùa có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Thần Rùa tượng trưng
cho Trời - Đất, Âm - Dương, cho tri thức, cho sự trường tồn... Rùa là một trong bốn linh vật: Long, Ly, Quy, Phượng. đã khắc sâu trong đời sống tâm linh của dân tộc.
Hình Thần Rùa với chiếc mai khum khum như bầu trời, bụng phẳng như mặt đất, sống lâu ngàn tuổi. Thần Rùa gắn với giang sơn đất nước và Vận mệnh của đất nước, phù hộ nhân dân ta đấu tranh đánh bại kẻ thù để giữ nền độc lập, đem lại cuộc sống an bình cho cư dân sống chủ yếu bằng canh tác lúa nước.
Hà Nội là nơi có nhiều huyền tích rùa thiêng: Rùa dâng nỏ thần cho vua An Dương Vương ở Cổ Loa, rùa đội văn bia tiến sĩ ở Văn Miếu, rùa đội Kiếm ở Hồ Lục Thủy nên đổi thành Hồ Gươm...
Đã là con dân đất Việt, ai cũng biết câu chuyên Thần Kim Qui dạy cho Vua An Dương Vương xây thành Cổ Loa, giúp nhà Vua lãnh đạo nhân dân ta chống quân xâm lược, để rồi cho đến mãi sau này ai cũng nhớ câu ca:
"Ai về thăm huyện Đông Ngàn Ghé thăm thành Ốc, Rùa Vàng Tiên xây"
Rồi trong sự tích Hồ Gươm lưu truyền chuyện Thần Rùa hiện lên trên mặt hồ để thu lại thanh gươm báu mà Thần Rùa đã trao cho Lê Lợi, giúp đánh thắng quân Minh xâm lược:
"Hồ Gươm in bóng Tháp Rùa Có cầu Thê Húc có chùa Ngọc Sơn"
Đọc tiếp bài viết ở đây
http://www.hoalinhthoai.com/?option=b...
Rùa trong biểu tượng văn hóa
Bách khoa toàn thư mở Wikipédia
Tượng rùa trong Văn Miếu Quốc Tử Giám
Con rùa (tiếng
Latin Tortue,
tiếng Anh Turtle) (có chung một gốc từ), là một loài
động vật thuộc vực
Eukaryota, giới
Animalia, thuộc ngành
Chordata. Ý nghĩa biểu trưng của rùa trải rộng trên tất cả các miền của
trí tưởng tượng, thuộc
nam tính và
nữ tính, thuộc
loài người và
vũ trụ. Do có mai phía trên có hình tròn như bầu trời - điều này khiến nó gợi nhớ cái
mái vòm - phía dưới phẳng như mặt đất, rùa là một biểu thị của
vũ trụ: chỉ riêng nó thôi đã làm thành cả một
vũ trụ học. Tại
Viễn Đông (
Trung Hoa và
Nhật Bản), cũng như ở các dân tộc tại trung tâm
Châu Phi,
người Dagon và
người Bambara - đó là chỉ kể những dân tộc đã được nghiên cứu nhiều nhất - nó đều được nhìn nhận như vậy.
Văn hoá Phương Đông
Rùa có chức năng chống đỡ, đảm vảo sự ổn định của thế gian ấy gắn nó với vị thần cao nhất: ở
Tây Tạng cũng như ở
Ấn Độ, con rùa cổng vũ trụ là hoá thân, lúc thì của
Bồ tát, lúc thì của
thần Vishnu, vị thần dưới hình dạng này có một khuôn mặt xanh, là dấu hiệu của sự tái sinh hoạc
sinh sản, khi thần từ nguồn nước khởi nguyên nhô mình lên, cõng
Trái Đất trên lưng. Việc gắn nước khởi nguyên với sự
tái sinh thuộc hệ biểu tượng đêm,
Mặt Trăng. Ở
Trung Quốc, rùa cũng là biểu tượng của
Phương Bắc và
mùa Đông, mà người ta gắn với các tuần trăng.
Các tác giả cổ điển Trung Hoa nhấn mạnh vai trò tạo ổn định của con rùa:
Nữ Oa
đã cắt bốn chân con rùa để thiết lập bốn cực của thế giới. Trong các mộ
phần của các hoàng đế, mỗi cây cột đều đặt trên một con rùa. Theo một
số
truyền thuyết, chính một con rùa đã chống đỡ một trụ trời, bị Kung Kung, vị chúa tể của các thần khổng lồ phá đổ.
Liệt Tử
nói rằng các đảo tiên chỉ được đứng vững khi được rùa cổng trên lưng. Ở
Ấn Độ, rùa là một giá đỡ ngai thần; đặt biệt nó là Kurma-avatara, giá
đỡ của núi Mandara, giữ cho ngọn núi này vững chãi khi Deva và Asura
tiến hành đánh biển sữa để làm ra Amrita. Người ta bảo đến nay Kurma vẫn
tiếp tục chống đỡ tiểu châu lục Ấn Độ. Các sách thánh Brahmana gắn nó
với chính công cuộc sáng thế. Giống như ở
Trung Quốc, nó cũng được gắn với nước khởi nguyên: nó nâng đỡ con
rắn thần ananta cũng như các nguồn nước của thế gian vừa sinh ra.
Trong các
huyền thoại Mông Cổ, rùa vàng chống đỡ ngọn núi trung tâm vũ trụ.
Người Kamouk tin rằng khi khí nóng
mặt trời
sẽ nung kho và thiêu cháy mọi vật, con rùa cổng thế giới sẽ cảm thấy hệ
quả của sức nóng, sẽ lo lắng, lật mình lại và do vậy mà gây nên cuộc
tận thế.
Văn hoá Việt Nam
-
Hình gốm Rùa thần mang trên lưng thanh kiếm Vua Lê Lợi trả.
Có lẽ đặc thù
văn hoá sông nước của
người Việt, con
rùa nước (
rùa đẩm,
rùa biển) đã trở thành một biểu tượng thiên liêng và thần thánh hoá trong tâm trí
người Việt. Cụm từ
rùa thần Kim Quy được gán cho một nhân vật thần thánh với hình dáng là con rùa vàng to lớn xuất hiện từ biển cả.
Sơ đồ thành Cổ Loa
Trong
văn hoá Việt Nam, con rùa mang biểu tượng thần thánh, linh thiên lần đầu tiên xuất hiện trong
truyền thuyết dưới thời dựng nước
Âu Lạc của
An Dương Vương - Thục Phán. Theo
truyền thuyết, dưới thời
An Dương Vương dựng nước, Rùa thần -
Kim Quy đã xuất hiện hai lần để giúp nhà vua. Lần đầu tiên ngài xuất hiện để giúp An Dương Vương xây thành công
thành Cổ Loa và cho nhà vua một cái móng thần của mình để làm ra
nỏ thần, nỏ thần có thể bắn ra hàng trăm ngàn mủi tên, để bảo vệ đất nước khỏi sự xâm lăng của giặc phương Bắc. Lần thứ hai
thần Kim Qui xuất hiện để chỉ ra kẻ bán đứng đất nước là
Mỵ Châu và đưa
An Dương vương về biển.
Ngoài ra rùa trong
văn hoá Việt rất nổi bật trong quá trình đấu tranh giữ nước, dưới thời
nhà Minh xâm lược và đô hộ
Đại Việt, theo truyền thuyết rùa thần đã giúp
Lê Lợi đánh bại giặc
phương Bắc bằng việc cho ngài mượng thanh gươm thần, và sau đó thần Kim quy lấy lại gươm ở
Hồ Hoàn Kiếm khi nhà vua ngự thuyền rồng trên hồ này, và từ đó hồ này được gọi là hồ Gươm hay
Hồ Hoàn Kiếm.
Trong quan niệm của người Việt Nam ngàn đời nay, có hai con vật được
cho là đại diện cho sự linh thiêng, thần thánh và cội nguồn của dòng
giống dân tộc, đó là
con rồng và con rùa. Trong đó con rồng là một biểu trưng đặc thù (mang tính chất huyền sử, không có thật), mà theo nghiên cứu của các
nhà văn hoá học Việt Nam thì nó được tạo ra từ hình tượng con cá sấu, cũng là sản phẩm của
văn hoá lúa nước, gắn liền với sông ngòi.
Con rồng trong văn hoá Việt rất là linh thiêng, nó là hình tượng của
Lạc Long Quân, người cha của dân tộc Việt và biểu trưng cho biển cả mênh mông và sông nước ngàn dặm, đó có thể gọi là
Long vương (trong quan niệm của
người Trung Quốc)
nhiều lần hiện thân giúp đỡ con cháu người Việt qua khỏi các nạn thiên
tai. Trong đó con rùa hiện thân như là một thần linh (một con vật có
thật) hộ mạng và bảo trợ cho người Việt và các vùng đất họ sinh sống.
Dường như theo quan niệm của người Việt thời xưa, thần Kim Quy và một
cận thần của Cha
Lạc Long Quân, có nhiệm vụ nhận lệnh từ người để giúp đỡ con cháu
Việt tộc.
Ngày nay con rùa vẫn giữ một nét đặc trưng cơ bản mang tính thiêng
liêng, thần thánh trong quan niệm và văn hoá của người Việt. Tại hồ
Gươm, hiện vẫn còn một số cá thể rùa, được xác định là sống cách thời
chúng ta vài trăm năm, và là biểu tượng của Thủ đô ngàn năm văn hiến -
Hà Nội và cho cả Việt Nam.
Văn hoá châu Mỹ bản địa
Người Maya thể hiện
Thần Mặt Trăng mặt một áo giáp
đồi mồi. Theo
người Iroquois, người Bà của
loài người từ trên trời rơi xuống
biển, lúc ấy chưa có đất. Một con rùa đã vớt bà lên chiếc lưng bị con chuột xạ phủ đầy bùn lấy từ
đại dương. Hòn đảo đầu tiên, về sau sẽ trở thành
Trái Đất đã dần dần hình thành như vậy. Theo
Krickeberg,
huyền thoại này có nguồn gốc algonkine. Cũng theo huyền thoại ấy, con
Rùa Lớn còn xuất hiện lại hai lần nữa để bảo đảm sự phát triển của
loài người; từ lẻ cõng thế giới đã chuyển sang thần sáng thế và sang
tổ tiên huyền thoại
như thế đó: lần thứ nhất rùa hiện lên dưới dạng một chàng trai, có
những hình vân trên cánh tay và chân, làm cho người con gái của người Bà
trên trời thụ thai một cách thần diệu, từ đó sinh ra những vị thần sinh
đôi đối khán, những thần sáng tạo ra cái thiện và cái ác. Lần thứ hai
vị thần sinh đôi thiện rơi xuống một cái hồ, đến được trước
căn lều của cha mình là Rùa Lớn, Rùa Lớn trao cho chàng một
cây cung và hai
bắp ngô, một bắp đã chín để gieo, một bắp còn sữa để nướng (
người Iroquois là một dân tộc săn bắn đã chuyển sang nông nghiệp). Những niềm tin đó được tìm thấy tại các bộ lạc Bắc Mỹ khác, như ở
người Sioux và
người Huron...
Biểu tượng
-
Hình tượng con rùa trên đồng tiền kim loại của
Ukraina
-
-
-
Flag of Central Province Solomon Islands
-
-
-
-
-
-
-
-
Tham khảo
- *Jean Chevalier, Alain Gheerbrant. Dictionnaire des symboles. Édition revue et augmentée. Robert Laffont, Paris 1992.
- Phan Huy Lê, Trần Quốc Vượng, Hà Văn Tấn, Lương Ninh (1991), Lịch sử Việt Nam, tập 1, NXB Đại học và giáo dục chuyên nghiệp
- Viện Sử học (1988), Biên niên lịch sử cổ trung đại Việt Nam, NXB Khoa học xã hội
- Đại Việt sử ký toàn thư, quyển I
- ^ Nguồn
gốc Mã Lai của dân tộc Việt Nam, Bách Bộc xuất bản. Giấy phép xuất bản
số 3650/BTT/PHNT ngày 2/8/1971. Bản điện tử do talawas thực hiện
