Cáo Tật Thị Chúng Thiền Sư Mãn Giác (1052 - 1096) bài Phạm Khắc Trí

Cáo Tật Thị Chúng
Thiền Sư Mãn Giác (1052 - 1096)
Xuân khứ bách hoa lạc
Xuân đáo bách hoa khai
Sự trục nhãn tiền quá
Lão tòng đầu thượng lai
Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận
Đình tiền tạc dạ nhất chi mai

Chú Thích :

 

Theo sách Thiền Uyển Tập Anh , bài kệ gồm 6 câu này là do Thiền Sư Mãn Giác ,thuộc dòng thiền Vô Ngôn Thông ,đời nhà Lý, làm trước khi ngài viên tịch , không có tựa đề. Tựa đề : Cáo Tật Thị Chúng (Cáo Bệnh Nhắn Nhủ Chúng Đệ Tử) là do Lê Quí Đôn ở đời sau đặt ra .  

  

Ở Tuổi 80 Mang Tâm Thiền Đọc Lại Bài Kệ Cáo Tật Thị Chúng Của Thiền Sư Mãn Giác
PKT 08/15/2012

 

Xuân khứ bách hoa lạc - Xuân đi trăm hoa rụng. Xuân đáo bách hoa khai - Xuân đến trăm hoa nở . Sự trục nhãn tiền quá - Dòng đời trôi trước mắt . Lão tòng đầu thượng lai - Tuổi già đến trên đầu . Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận - Chớ bảo xuân tàn hoa rụng hết .Đình tiền tạc dạ nhất chi mai - Trước sân, đêm qua , một cành mai.

 

Đôi Điều Lan Man

 

Đọc "hoa lạc, hoa khai" ,lại nhớ đến mấy câu thơ trong bài Vọng Xuân Từ của Tiết Đào (768-831) "Hoa khai bất đồng thưởng/ Hoa lạc bất đồng bi / Dục vấn tương tư xứ/ Hoa khai hoa lạc thì "( Hoa nở không cùng ngắm / Hoa rụng không cùng buồn/ Lúc nào nhớ nhau nhỉ/ Suốt đời hoa nở tàn ). Đọc " Sự trục nhãn tiền quá/ Lão tòng đầu thượng lai ", lại nhớ đến mấy câu thơ  trong bài Thủy Biên Ngẫu Đề của La Ẩn (833- 909) "Dã thủy vô tình khứ bất hồi/ Thủy biên hoa hảo vị thùy khai/Chỉ tri sự trục nhãn tiền khứ/ Bất giác lão tòng đầu thượng lai "(Dòng nước hoang vô tình trôi không trở lại/ Hoa đẹp ven sông tươi nở cho ai đây/ Chỉ biết việc đời thay đổi nhanh trước mắt / Mà không hay cái già đã đến trên đầu tóc đã bạc rồi ). Đọc " Tiền đình tạc dạ nhất chi mai ", lại nhớ đến mấy câu thơ trong bài Tảo Mai của Tề Kỷ (cuối thế kỷ 9) "Vạn mộc đồng dục chiết  / Cô căn noãn độc hồi / Tiền thôn thâm  tuyết lý / Tạc dạ nhất chi khai " ( Vạn cây khô trơ lạnh/ Một cội ấm chồi ra / Đầu thôn ngập trong tuyết/ Một cành mai nở đêm qua ).

 

Một Công Án Thiền

 

Hậu thế đã tốn nhiều giấy mực luận bàn về bài kệ này của Thiền sư Mãn Giác, nhất là 2 câu cuối. "Chớ bảo xuân tàn hoa rụng hết / Trước sân , đêm qua , một cành mai". Vâng , có thể hiểu được tuy xuân tàn, hoa vẫn còn, không rụng hết nhưng còn câu cuối bỏ lửng "Trước sân , đêm qua , một cành mai" ý nghĩa đầy đủ là gì đây? Thiền sư muốn nhắn nhủ gì đây? Nghĩ xa thôi lại nghĩ gần , trong sự hiểu biết giới hạn của người đọc bài kệ này ,phải chăng ý ngài giản dị chỉ là :" vẫn còn , vẫn có một cành mai đâm chồi nở nụ, đêm qua, ở trước sân "?   

 

 

Tri Khac Pham