Nhật Tiến
Theo đề nghị của bạn bè, Thời 2Đ sẽ đăng nhiều kỳ trọn
vẹn tác phẩm “NHÀ GIÁO – một thời nhếch nhác”* ghi chép của nhà văn Nhật
Tiến nhằm giới thiệu một lối tiếp cận khác về nguyên nhân gây nên thảm
trạng giáo dục hiện nay.
LỜI NÓI ĐẦU.
Trước khi mời độc giả khởi sự đọc cuốn sách này, tôi xin có một vài lời muốn bầy tỏ.
Cứ theo lẽ thông thường, thì khi bước qua tuổi chuẩn bị đi vào cõi
80, con người ta dầu có khỏe mạnh cách nào thì năng lực hoạt động cũng
bị sút giảm đi rất nhiều, nhất lại là công việc của một người sáng tác.
Cũng thuộc lớp tuổi nói trên, về phần tôi trong mấy năm trở lại
đây, tôi đã đã tính tự cho phép mình ngưng việc viết lách. Bởi viết
thêm nữa làm gì, khi mà điều mình muốn viết, muốn nói thì cũng đã có
nhiều cây viết cả trong lẫn ngoài nước viết ra, nói ra rồi, mà có khi
những bài viết ấy lại còn chuyên chở đầy đủ hơn những điều mình suy
nghĩ .
Thế rồi nghiễm nhiên , từ vị trí của người viết, tôi đã
dành nhiều thì giờ để đọc hơn là thì giờ ngồi loay hoay với ngòi bút.
Tôi đã đọc chăm chỉ, đc miệt mài những gì tôi thích hay cần đọc, với một
lòng biết ơn các tác giả, những người đã cho tôi được thưởng ngoạn các
công trình tim óc của họ.
Tôi lại nghĩ, con người ta khi vào giai đoạn cuối của cuộc đời mà
đầu có còn minh mẫn đê còn có thể đọc được, rồi lại còn đủ cả nhiệt
tâm để thấy tâm tình của mình trỗi dậy biết cảm thông ,biết chia sẻ với
những điều mà tác giả đã phơi bầy trên trang giấy, thế thì cũng đã là
đầy đủ cho những năm cuối đời, đâu còn gì phải tiếc nuối.
Nhưng nào tôi có ngờ đâu rằng trong nếp sống nhàn nhã với thứ tâm
trạng bình an ấy, thỉnh thoảng tôi lại có thấy trỗi lên trong lòng mình
một nỗi niềm thao thức .
Sự thao thức không bắt nguồn từ thói quen viết lách qua nhiều chục
năm để bây giờ nó giục giã khiến cho mình không được phép nghỉ ngơi. Mà
cũng không phải vì tôi được nghe bạn bè thân quen thỉnh thoảng vẫn
khuyến khích việc sáng tác, riết rồi tôi lại tự hói thúc mình tiếp tục
làm việc .
Và nhất là, càng không phải chuyện cứ thấy người khác vẫn
thay nhau tiếp tục cho in tác phẩm mới, thì mình đâm ra cũng háo hức
muốn đua theo. Tất cả những nguyên do kể trên đều không giúp tôi giải
thích được nỗi băn khoăn lâu lâu có trỗi dậy, dằn vặt tâm trí của mình.
Sau cùng, kỳ lạ thay, tôi bỗng phát hiện ra rằng nỗi niềm thao thức
kể trên lại không xuất phát từ lãnh vực văn chương mà lại từ một lãnh
vực mà tôi đã không còn dính líu gì tới trong nhiều năm qua. Đó là nghề
gõ đầu trẻ, cái nghề chỉ chuyên gắn bó với phấn trắng, bảng đen và những
đám học trò mà tâm hồn còn trong veo của lứa tuổi đang vô tư trước
ngưỡng cưả vào đời.
Những ai đã từng đi dạy học thì hẳn đều đã quen thuộc với vấn đề
lương tâm và tinh thần trách nhiệm của một nhà giáo. Hành trang của một
nhà giáo, tuy vốn đã nặng nề, nhưng khi mang thêm những vấn đề kể trên
thì sẽ còn nặng nề thêm nữa.
Và tôi nghĩ rằng, chính những thứ hành trang này (mà tôi đã gác bỏ
từ nhiều chục năm qua), nay đã bất ngờ trở lại để dằn vặt tâm hồn tôi
trong nhiều đêm dài mất ngủ.
Đúng vậy, trước khi được gọi là nhà văn thì tôi đã là một nhà giáo.
Trong suốt cuộc đời dạy học, tôi đã trải qua nhiều ngôi trường tại
nhiều địa phương và giảng dạy cho nhiều thế hệ học trò. Rồi khi ngành
giáo dục mà tôi theo đuổi, do vận nước mà bị nổi trôi theo thời cuộc thì
tôi cũng vẫn còn đeo đẳng với nó để rồi lại cũng bị nổi trôi theo. Đó
là thời kỳ đất nước lâm vào cảnh tan hoang sau khi người CS thành công
trong việc lấn chiếm miền Nam và có cơ hội ùa vào Sài Gòn như những kẻ
chiến thắng.
Khi thời thế thay đổi, nhất lại là sự thay đổi từ ý thức hệ này
qua ý thức hệ khác thì hầu như mọi vốn liếng tinh thần của nhà giáo,
tưởng sẽ tồn tại lâu dài với những chuấn mực vốn đã trở thành truyền
thống lâu đời, thì nay đã hoàn toàn bị đảo lộn, bị trốc gốc, đến độ như
tôi đã có cảm giác rằng mình phải kiêm nhiệm cùng một lúc cả hai vai
trò : vừa là thầy giảng dạy, vừa là tên học trò cứ bị nhà trường uốn
nắn thường xuyên từ tác phong, cử chỉ cho đến lời ăn tiếng nói.
Nói cho đúng ra, trong suốt cả một đời người , dù bôn ba, bận bịu
cách nào thì ai cũng vẫn có cơ hội để học. Cho nên trong những ngày sau
30-4- 1 975 , tôi sẽ không oán thán gì về cái sự đã làm thầy giáo rồi
mà vẫn cứ bị đè cổ ra để bắt học tiếp. Miễn là việc học ấy không bắt tôi
phải chối bỏ chính mình, và nó thực sự đem lại cho tôi những kiến thức
tốt đẹp để tôi có thể truyền đạt lại cho học sinh trong vai trò của một
nhà giáo.
Nhưng trải gần 4 năm trầy trật dưới một mái nhà trường XHCN, tôi
phát giác ra rằng ở đấy người ta không những không trang bị điều gì tốt
đẹp thêm cho nhận thức của nhà giáo, mà tệ hơn, lại còn không cho phép
các thầy các cô được làm trọn vẹn vai trò của một nhà giáo đúng nghĩa.
Bởi vì, một nhà giáo đúng nghĩa thì không dối trá với học trò ngay
trên bục giảng hay ngay trong bài giảng của mình. Nhà giáo đúng nghĩa
cũng không thể tiếp tay với nhà trường để xô đẩy học sinh vào
những.vùng trời mê muội như lôi kéo, dụ dỗ, nhồi nhét vào đầu óc non
nớt của chúng những thứ không nhằm phục vụ cho tương lai của chúng cũng
như tương lai của đất nước mà chỉ nhằm phục vụ cho những ý đồ đen tối
của guồng máy đang cai trị.
Nói một cách cụ thể, nếu coi tâm hồn của những trẻ thơ như là một
tờ giấy trắng, thì cũng đã có một số người trong đám nhà giáo chúng
tôi sau 30 tháng 4-1975, cũng đã từng bôi đen lên những từ giấy đó bằng
những bài giảng phải tuân theo sát sạt những “pháp lệnh”của nhà nước.
Riêng trường hợp của tôi, cái giai đoạn hãi hùng phải kinh qua
nhiều nỗi chuân chuyên ấy tuy chỉ kéo dài khoảng bốn năm, nhưng thật sự
đã để lại trong tôi quá nhiều ấn tượng.
Đến nỗi trong nhiều năm sau này, đã có nhiều đêm choàng tỉnh dậy,
tôi thảng thốt thấy như mình vẫn còn đang dẫn dắt một đám học trò lếch
thếch đi khuân từng bó trúc mua ở các hợp tác xã đem về trường để cả
thầy lẫn trò đều miệt mài biểu diễn việc sản xuất mành mảnh trúc trong
những giờ học chính thức, được gọi là giờ lao động sản xuất.
Và cũng có nhiều hôm tôi choàng tỉnh sau một cơn mơ thấy mình đang
ngồi chen chúc với các đồng nghiệp khác trong một trường chật chội .
nóng bức vào mùa hè để nghe những lời giáo huấn của thuyết trình viên mà
chúng tôi đều biết rằng ngay cả chính anh ta cũng đang nghĩ là mình
đang nói dối. Người nói, người nghe cùng có khả năng nhận biết đó là
những màn kịch giả trá, nhưng chẳng ai dám nói ra. Nói sao được khi toàn
thể đời sống đã bị bao vây bằng đủ mọi hình thức, khắp mọi nơi, lúc
nào cũng có cảm giác như đang bị rình rập, dòm ngó, nghi ngờ, và cú
sểnh ra là sẽ bị báo cáo lên Phường,lên Quận,lên Ban Giám Hiệu nhà
trường để nhẹ thì bị khiển trách, bị kỷ luật, nặng hơn dám có thể đi tù.
Cùng trải nghiệm như thế, chắc cũng có nhiều giáo chức đã
một thời cùng với tôi lui tới, sinh hoạt dưới những mái nhà trường
XHCN ngay sau khi miền Nam đổi chủ. Tôi hy vọng sẽ có nhiều vị còn lưu
giữ được những kỷ niệm, còn ghi gói được những kinh nghiệm sống, và còn
thấy xót xa cho thân phận của nhiều nhà giáo trong quãng thời gian ấy,
để rồi sẽ đưa tất cả vào tác phẩm hồi ký của mình.
Nhưng cho đến nay, số người viết về những điều ấy xét ra không
nhiều. Hầu hết nếu có thì cũng chỉ là những bài viết ngắn, được thu gọn
trong một vài vụ việc đáng ghi nhớ mà tác giả viết ra để đóng góp cho
một tờ báo vào một dịp đặc biệt nào đó trong năm.
Như thế, chúng ta chưa có một cuốn hồi ký nào của một nhà giáo
viết về sinh hoạt của thầy trò sau tháng 4-1975, dưới mái nhà trường
XHCN .
Mà có thực sự cần thiết để viết lại những điều như thế hay không ?
Theo tôi nghĩ thì rất cần.
Bởi nó là cội nguồn của những sự tróc gốc đạo đức sẽ diễn ra trong
xã hộ VN trong nhiều năm sau đó. Khi nền tảng của chính sách giáo được
dựa trên những điều giả trá, những mưu toan ngoài giáo dục lại được
điều hành bởi những đầu óc thiển cận ,hẹp hòi, đầy tự kiêu, tự mãn thì
thành quả của giáo dục nó sẽ ra sao, ai cũng có thể thấy trước. Thấy mà
chằng ai dám nói ra, có khi còn góp phần phụ họa làm cho bộ mặt giáo
dục ngày càng thêm thảm hại mà chứng cớ cụ thể là sự tuột dốc về đạo đức
xã hội ngày nay đã hiện ra rành rành. Bởi vì nó đã trổ hoa, kết trái,
và tiết ra nhiều độc tố hơn là hương thơm sau nhiều chục năm được vun
trồng.
Bởi chính nó, tức cái thành quả giáo dục ấy, đã tạo nên tình trạng
đạo lý suy đồi cả trong gia đình lẫn ngoài xã hội ngày nay. Các trang
tin tức quốc nội bây giờ đã đăng lên không thiếu gì những câu chuyện khó
tin mà có thật với nhan nhản những con người không còn mang tính
người . Mấy chữ “mác-kê-nô” tức “mặc kệ nó” nghe tưởng vô thưởng vô phạt
nhưng đã hàm chứa một triết lý sống cực kỳ tồi tệ và bi đát của một xã
hội vô cảm mà hàng ngàn năm qua ta chưaa bao giờ thấy hiện diện một
cách lan tràn trên đất nước.
Và cũng bởi chính nó, tức cái thành quả giáo dục ấy , mà những điều
kiện an toàn của xã hội đã bị đảo lộn, như luật pháp không còn nghiêm
minh tiền bạc mua được công lý, chức quyền có thể đổi trắng thay đen,
tiếng kêu của dân oan từ nhiều năm qua vẫn còn vang lên từ khắp mọi miền
đất nước . .v..v. . .
Nói tóm lại, cái thành quả giáo dục trong hơn nửa thế kỷ qua dưới
mái nhà trường XHCN cùng với sự tiếp tay của rất nhiều thệ hệ những ngòi
bút vô lương tâm, chỉ biết tô son điểm phấn cho những sai lầm to tát
của chế độ nên đã đem lại cho đất nước triền miên những mùa hoa trái
ung thối, nhiễm độc, kể từ khi có những vụ Cải Cách Ruộng Đất, Nhân Văn
Giai Phẩm . . .và cho đến tận ngày nay vẫn còn xây ra những
chuyện lạ lùng như bầy tỏ lòng yêu nước thì bị cấm đoán, triệt hạ,
những người yêu nước thì lại bị bắt giữ, cầm tù.
Thành quả giáo dục đen tối như thế, chất chứa những nguyên nhân
còn gây tác hại lâu dài như thế , vậy tại sao không ghi lại để các thế
hệ sau tìm đến như tìm những vết xe đổ cần tránh xa, để không lặp lại ?
* *
*
Vì những lý do đó, và mặc dù có thể khả năng viết lách nay không
còn được như xưa, nhưng tôi cũng cố gắng trong cái sức của mình để
viết lên những trang sách này.
Tôi gọi đây là hồi ký của “một nhà giáo”, hiểu theo nghĩa chung
chung là của một người đã từng cầm phấn và đứng trước bảng đen. Đấy
không phải hoàn toàn là những kinh nghiệm riêng tư của một mình tôi . Bởi
nếu chỉ viết riêng có chuyện mình thì bức tranh toàn cục có thể sẽ
thiếu sót nhiều mặt, nhiều chi tiết. Chi bằng đặt dưới danh nghĩa “một
nhà giảo”, tác phẩm sẽ gom góp được kinh nghiệm sống của nhiều người
hơn và việc thể hiện trên trang giấy cũng dế dàng hơn. Tuy nhiên, dù có
cố gắng cách nào thì thành quả nếu có cũng sẽ chỉ là nhỏ nhoi trong
muôn một.
Ước vọng của người viết là mong mỏi rồi ra còn nhiều đồng nghiệp
đã từng kinh qua những khoảng thời gian đó, sẽ ngồi viết lại hay góp
phần phổ biến những trang sách cùng loại, để bức tranh khắc họa về ngành
Giáo Dục VN sẽ mang một nội dung phong phú hơn, những sai lầm gây tổn
hại lớn lao cho đất nước do những đầu óc thiển cận hẹp hòi trong quá khứ
sẽ được nói lên rõ ràng hơn, và những thông điệp gủi gắm lại cho thế hệ
đi sau sẽ mang được nhiều tâm huyết và được loan truyền rộng rãi hơn.
Được như vậy hẳn chúng ta sẽ vô cùng hoan hỉ vì đã cùng nhau hoặc trực
tiếp, hoặc gián tiếp hoàn tất trách nhiệm cuối cùng của những nhà giáo
trước khi buông xuôi hai tay về chốn vĩnh hằng…
Nhật Tiến.
California , khởi viết tháng 11-2011
hoàn tất tháng 2-2012
* NXB huyền trân – 2012
(còn nữa)
(còn nữa)
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire