Đọc cho biết để ngừa bệnh hơn chữa bệnh .
Caroline Thanh Hương
Trong
những năm qua, nhiều ca sốt xuất huyết chết người do virus Ebola đã
thấy xảy ra tại Phi châu… Đây là những vùng bất an triền miên từ xưa nay
và
đồng thời cũng là khu vực có sự hiện diện của virus Ebola trong thiên
nhiên …Trong quá khứ bệnh Ebola thỉnh thoảng thấy xuất hiện tại những
làng mạc nằm sâu trong rừng rậm của vùng Trung Phi Châu và Tây Phi châu.
Ca đầu tiên được phát hiện năm 1976.
Theo Tổ chức Y tế thế giới, những tháng đầu năm 2014, bệnh Ebola xuất hiện tại Guinea, Liberia, Mali, Sierra Leone, tất cả đều thuộc Phi Châu.
Dịch bệnh sốt xuất huyết Ebola không ngừng lan rộng ra tại Tây Phi. Theo Tổ chức Y tế thế giới tính đến ngày 20/7/2014 đã có 1093 ca, với 660 tử vong trong các quốc gia sau đây: Guinée (314 tử vong), Libéria (127 ), Sierra Leone (219 ), Nigeria (1) (theo TV5 Monde 28/7/2014- Virus Ebola: l’épidémie continue de progressser ).
Bắt đầu có người Mỹ làm việc tại Phi châu là nạn nhân của virus Ebola
Mới đây, tuần lễ cuối tháng 7, 2014, CNN đã loan tin: Patrick Sawyer, một viên chức cao cấp Mỹ làm việc tại Bộ tài chánh Liberia bị nhiễm virus Ebola mà không biết (thời kỳ ủ bệnh là 21 ngày). Trên đường về Minnesota dể mừng sinh nhựt cô con gái, ông phải ghé Lagos, Nigeria để tham dự conférence. Khi ra khỏi phi cơ, ông Sawyer quỵ té xuống và được chở khẩn cấp vào bệnh viện, giữ cách ly quarantine ngày 20 July nhưng ông đã qua đời 5 ngày sau vì đã bị nhiễm virus Ebola.
Patrick Sawyer là người Mỹ đầu tiên chết vì bệnh Ebola tại Phi châu.
Hàng không West African Airline quyết định đình chỉ các chuyến bay giữa cơn biến động vì dịch bệnh Ebola
West African airline suspends flights amid Ebola (Update)
by Jonathan Paye-Laylehhttp://medicalxpress.com/news/
Thứ ba 29/7/2014 cảnh sát đã được gởi đến phi trường quốc tế Liberia để bắt buộc tất hành khách các chuyến bay phải được rà soát screening dấu hiệu bệnh Ebola trước khi lên phi cơ…Các chuyến bay đến các thành phố được ghi nhận bị dịch Ebola hoành hành nặng nhứt đều bị đình chỉ hết.
AP)—Police officers deployed to Liberia's international airport to ensure passengers are screened for Ebola symptoms as a major regional airline announced Tuesday it was suspending flights to the cities hardest hit by an outbreak that has killed more than 670 people.
A 40-year-old American man of Liberian descent who worked for the West African nation's Finance Ministry died Friday in Nigeria after taking several flights on ASKY Airlines. At the time, Liberian authorities said they had not been requiring health checks of departing passengers in Monrovia.
Patrick Sawyer's sister had died of Ebola though he maintained he had not had close physical contact with her when she was sick. He took an ASKY Airlines flight from Liberia to Ghana, then on to Togo and eventually to Nigeria where he was immediately taken into quarantine until his death Friday.
.(Medical Press- July 29, 2014)
2 Video -Ebola virushttp://www.dailymotion.com/
- CNN-Ebola fears hit close to home 29/7/2014http://www.cnn.com/2014/07/29/
Bác sĩ người Mỹ Kent Brantly (trái) chữa trị cho bệnh nhân nhiễm Ebola tại Monrovia, Liberia. (Hình năm 2014). (Photo VOA)
Bác sĩ cũng bị nhiễm Ebola
“Một bác sĩ người Mỹ chữa trị cho các bệnh nhân Ebola ở Liberia đã xét nghiệm dương tính với loại virus gây chết người này.
Bác sĩ Kent Brantly làm việc cho cơ quan cứu trợ Samaritan’s Purse có trụ sở ở Hoa Kỳ. Cơ quan này cho biết Bác sĩ Brantly đang được điều trị tại một bệnh viện ở Monrovia.
Tại Sierra Leone, các giới chức y tế cho hay gia đình của một bệnh nhân Ebola đã gây ra một cuộc truy tìm trên cả nước sau khi họ dời bệnh nhân ra khỏi trung tâm chữa trị để đưa đến một thầy lang. Bệnh nhân đã chết trên xe cứu thương trên đường trở lại một bệnh viện.
Các giới chức y tế nói rằng có một sự sợ hãi và không tin tưởng đối với nhân viên y tế ở Sierra Leone, nơi mà người dân tin vào các thầy lang hơn. Điều này đã gây khó khăn cho nỗ lực ngăn chặn dịch bệnh Ebola.
Virus Ebola có tính truyền nhiễm cao đã gây ra 672 ca tử vong ở các nước châu Phi kể từ khi dịch bệnh này bộc phát hồi đầu năm nay” (Ngưng trích VOA-27-7 2014)
Liberia: top doctor becomes latest Ebola victim (The Guardian-July 27)http://www.theguardian.com/
Bs Samuel Brisbane là Bs đầu tiên của Tây Phi châu chết vì Ebola
Dr Samuel Brisbane becomes first doctor in west African nation to die, as second US healthcare worker is infected.
One of Liberia's most high-profile doctors has died of Ebola, a government official said on Sunday, and a second US healthcare worker has been infected in what the World Health Organisation (WHO) is calling the largest outbreak ever recorded of the disease.
Dr Samuel Brisbane is the first Liberian doctor to die in an outbreak, which the WHO says has killed 129 people in the west African nation. A Ugandan doctor working in the country died this month
Tại Phi châu, dân địa phương nghĩ rằng họ là nạn nhân bị người da trắng dùng làm vật thí nghiệm Ebola. Bởi lý do nầy mà bằng mọi giá họ phải tìm cách trốn ra khỏi bệnh viện, nơi họ bị giữ cách ly.Về nhà, họ tìm thầy bùa, thầy pháp úm ba la và hy vọng chữa khỏi bệnh bằng bùa ngãi, lá, rễ cây để rồi…cuối cùng cũng chết.
Bệnh sốt xuất huyết Ebola là bệnh gì?
Tên mới của Bệnh Ebola là EVD (Ebola virus disease) hay tên cũ là Bệnh sốt xuất huyết Ebola là EHF (Ebola haemorrhagic fever ). Đây là một bệnh cảm nhiễm rất hiếm ở người và các loài khỉ vùng Phi châu.
Các chủng virus Ebola dữ thường xuất hiện tại Phi châu, trong khi chủng hiền đã được thấy báo cáo nhiễm cho loài heo tại Philippines (2008).
Ebola là bệnh chết người. Tử vong rất cao có thể lên tới 90%. Không có vaccin, không có liệu pháp chữa trị hữu hiệu. Chỉ có thể làm trị liệu trợ giúp supportive treatment mà thôi.
Người ta rất lo sợ virus Ebola có thể trở thành một vũ khí khủng bố sinh học (bioterrorisme)
*Ebola virus và Marburg virus-
Ebola và Marburg là 2 virus anh em họ với nhau.
Theo WHO, Ebolavirus tuộc họ Filoviridae (Filovirus). Tên của virus xuất phát từ tên của con sông chảy ngang qua thành phố Yambukuthuộc Congo- Chính tại nơi đây virus Ebolavirus được định danh đầu tiên vào năm 1976.
Chi Ebolavirus là 1 trong 3 chi của họ Filoviridae, cùng với chi (genus) Marburgvirus và chi Cuevavirus.
Ebolavirus có 5 loài (species):
Bundibugyo ebolavirus (BDBV)
Zaire ebolavirus (EBOV)
Reston ebolavirus (RESTV)
Sudan ebolavirus (SUDV)
Tạ Forest ebolavirus (TAFV).
BDBV, EBOV và SUDV gây dịch bệnh quan trọng và chết người tại Phi châu.
RESTV và TAFV không quan trọng. RESTV được thấy xuất hiện tại Philippines và Trung Quốc nhưng không có báo cáo tử vong.
Bệnh Ebola có thể được truyền lây từ khỉ và loài dơi ăn trái (fruit bats) thuộc họ Ptéropodidae tại Châu Phi.
Bệnh thường xảy ra lác đác (sporadic) tại vùng Phi châu, nơi mà người dân thường có thói quen ăn thịt rừng (viande de brousse).
Theo Tổ chức y tế thế giới WHO,
Người bị nhiễm từ thú vật hoang dã và sau đó người truyền lây cho người.
Dơi ăn trái thuộc họ Pteropodidae có thể xem là ổ chứa tự nhiên của virus Ebola
The virus is transmitted to people from wild animals and spreads in the human population through human-to-human transmission.
Fruit bats of the Pteropodidae family are considered to be the natural host of the Ebola virus.(WHO)
Virus Ebola có thể truyền lây từ người nầy sang người khác. Triệu chứng bao gồm sốt,, nhức đầu, bần thần, kiệt sức, xuất huyết trầm trọng mũi, miệng, ruột, lỗ tai, mắt, ói mửa, suy nội tạng và chết.
Ebola virus (Photo www.superstock.com)
Nhiễm từ thú qua người.
- Người có thể bị nhiễm virus Ebola qua việc
* tiếp xúc với thú bệnh. Máu, tiết vật, phân, nước tiểu của thú bệnh rất nguy hiểm.
hiễm từ người sang người
- Qua việc săn sóc bệnh nhân, chôn cất…
- Không thấy có báo cáo virus Ebola lây truyền qua vết chích của côn trùng.
Loài dơi ăn trái (fruit bat) là ổ chứa tự nhiên (réservoir naturel) của virus Ebola (Photo KevinJ. Olival/EcoHealth Alliance- A Rousettus leschenaultii fruit bat)
Chưa có thuốc trị bệnh sốt xuất huyết Ebola
Hiện nay chưa có thuốc đặc trị để chữa bệnh Ebola.
Trị liệu chủ yếu là cách ly, tiếp dịch truyền nhằm cân bằng chất điện giải trong cơ thể, duy trì oxy, huyết áp và ngừa nhiễm trùng.
Theo Gs Dereck Gatherer thuộc Lancaster University, Anh Quốc, bệnh Ebola do virus gây nên và chúng biến đổi không ngừng nên rất khó tìm ra được chất diệt siêu vi (antiviral) thích hợp. Nếu có tìm ra được vaccin thì cũng không chắc là loại thuốc chủng nầy có thể còn hữu hiệu trong thời gian lâu dài.
Được biết Virus Ebola thuôc họ family Filoviridae vả có 5 loài (species). Virus Ebola vô cùng nguy hiểm gây 90% tử vong. Hiện nay chỉ thấy xuất hiện tại một số vùng bên Phi Châu. Việc khảo cứu và sản xuất vaccin Ebola đòi hỏi một cơ sở cực kỳ tân tiến và an toàn cấp 4 (Biosafety Level 4 Laboratory)
Rf: Ebola virus: Why isn't there a cure?(Live Science)http://www.foxnews.com/health/
Chưa có thuốc chủng: nhưng ưu tiên cho một phương hướng điều trị hợp lý
(Rf: Laurence Caramel, báo Le Monde 28/7/2014)Ebola: « En l'absence d'un vaccin, la conception d'un traitement est la priorité.»
- Theo Gs Hervé Raoul, giám đốc cơ quan Inserm Pháp(Directeur de recherches à l'Institut national de la santé et de la recherche médicale (Inserm), nhiều labo lớn Hoa Kỳ đang thí nghiệm trên chuột thuốc chủng (vaccin) ngừa các bệnh do virus gây ra.
Đặc biệt là tại Lincoln Laboratory, Massachusetts Institute of Technology, Gs Todd Rider đang khảo cứu 2 loại thuốc PANACEA và DRACO, nhằm diệt các loại virus: Flavivirus (bệnh dengue), Bunyavirus và Arenavirus (sốt xuất huyết, fièvres hémorragiques),Influenzavirus A sous-type H1N1 (grippe pandémique,cúm đại dịch toàn cầu). Kết quả rất khích lệ.
Chưa thể thí nghiệm vaccin Ebola trên người được vì số bệnh nhân còn quá ít để có thể thực hiện khảo cứu.
Tuy nhiên nhiều cuộc thí nghiệm về virus Ebola cũng đã được thực hiện trên thú vật tại Hoa Kỳ.
Điểm quan trọng ở đây là các đại kỹ nghệ dược phẩm tư bản chưa thấy cần thiết (về mặt lợi nhuận $$$) việc thương mãi hóa vaccin nhằm phòng ngừa bệnh Ebola giúp dân Phi Châu nghèo đói.(Dr Hervé Raoul).
- Gs Todd Rider: Massachusetts Institute of Technology Hoa kỳ
Rf MIT Lincoln Laboratory researchers develop a technique to cure a broad range of viruses
Nhà khảo cứu Todd Rider thuộc MIT Hoa Kỳ đã thí nghiệm và phát minh ra cách sản xuất các chất diệt siêu vi (antiviral) PANACEA( Pharmacological Augmentation of Nonspecific Anti-pathogen cellular Enzymes and Activities) và DRACO (Double –stranded RNA[dsRNA] Activated Caspase Oligomerizer). DRACO giúp tế bào có nhiễm virus Ebola tự hủy (apoptosis) nhưng để yên các tế bào bình thường lân cận.
Todd Rider invented the PANACEA and DRACO antiviral therapeutics, and previously invented the CANARY (Cellular Analysis and Notification of Antigen Risks and Yields) sensor for rapid pathogen detection and identification
As part of the PANACEA (for Pharmacological Augmentation ofNonspecific Anti-pathogen Cellular Enzymes and Activities) project, researchers from MIT Lincoln Laboratory have developed and demonstrated a novel broad-spectrum antiviral approach, called DRACO (for Double-stranded RNA [dsRNA] Activated Caspase
Oligomerizer). DRACO selectively induces apoptosis, or cell suicide, in cells containing any viral dsRNA, rapidly killing infected cells without harming uninfected cells. As a result, DRACO should be effective against virtually all viruses, rapidly terminating a viral infection while minimizing the impact on the patient.
Gs Todd Rider, tại MIT (Photo MIT)
Todd Rider invented the PANACEA and DRACO antiviral therapeutics, and previously invented the CANARY (Cellular Analysis and Notification of Antigen Risks and Yields) sensor for rapid pathogen detection and identification
Ebola có thể là một loại vũ khí khủng bố sinh học (theo CDC Hoa Kỳ)
Bioterrorism Agents/Diseaseshttp://www.bt.cdc.gov/agent/
lây nhiễm dễ dàng từ ngưởi sang người
Tử vong cao, tác động mạnh vào khía cạnh y tế công cộng.
Tạo sự hốt hoảng cực độ và làm xáo trộn xã hội.
Giới y tế công cộng cần phải chuẩn bị để đối phó.
Tác nhân có thể được sử dụng trong khủng bố sinh học.
Anthrax (Bacillus anthracis)-bệnh than hay nhiệt thán
Botulism (Clostridium botulinum toxin)- độc tố do vi khuẩn Clostridium botulinum gây ra
Plague (Yersinia pestis)-bệnh dịch hạch
Smallpox (variola major)-Bệnh đậu mùa do virus variola major
Tularemia (Francisella tularensis)- Các thú rừng như thỏ, sóc, chuột, chồn, heo rừng vv… đều có thể là ổ bệnh có mang vi khuẩn F. tularensis nói trên. Đây là một bệnh truyền nhiễm có thể gây chết người (35%) nếu không chữa trị đúng cách và kịp thời. Bệnh được lây nhiễm từ các tiết vật, từ phân của thú bệnh qua việc hít thở hoặc qua ngõ tiêu hóa, hoặc lúc sờ mó xác thú vật chết vì bệnh tularemia. Muỗi, và mồng có thể là trung gian lây bệnh cho người. Nạn nhân thường là các thợ săn trong rừng. Triệu chứng thường thấy là sốt nóng, nhức đầu, đau khớp, hạch sưng to, ho, khó thở, viêm phổi nặng,đau bụng, ói mữa vv..
Viral hemorrhagic fevers (filoviruses [e.g., Ebola, Marburg] and arenaviruses [e.g., Lassa, Machupo])-bệnh sốt xuất huyết do virus Ebola và virus Marburg…
Ebola: A Significant Threat as an Infectious Disease, and as a Potential Bioterrorism Agent
Department of History of Medicine and Medical Ethics Faculty of Medicine, Ege University, - Turkeyhttp://journals.tubitak.gov.
Có nhiều cách sử dụng virus Ebola như một vũ khí khủng bố sinh học:
*Làm nhiễm nguồn thực phẩm và nguồn nuớc uống.
* Làm nhiễm nguồn không khí (aérosol). Đây là cách nguy hiểm và hiệu quả nhứt vì có thể lây nhiễm rất nhiều người qua không khí.(các hệ thống điều hòa không khí trong các building, siêu thị…)
Biological weapons could be spread in several ways,namely by contamination of food and water supplies, andby breathing of aerosols. Aerosols would be moredangerous than others, as they would be more effectivein disseminating a large quantity of the harmful agent tocause mass casualties in an area (5). The most convincingexperiment that the Ebola virus has a potential to be usedas a bioterrorism agent was performed by (Johnson etal., 1995). They gave the Ebola virus to rhesus monkeysby inhalation and the monkeys got the infection. They mentioned that the demonstration of fatal aerosoltransmission of the Ebola virus in monkeys reinforces the importance of taking appropriate precautions to preventits potential aerosol transmission to humans (8). that the possibility of aerogenic infection using the.Ebola virus is an important threat.
Kết luận
“…Không có biện pháp điều trị tiêu chuẩn cho bệnh sốt xuất huyết do siêu vi Ebola. Hiện tại, các bệnh nhân được điều trị theo phương pháp trị liệu trợ giúp, bao gồm cân bằng chất lỏng và chất điện phân trong cơ thể bệnh nhân, duy trì tình trạng oxy và huyết áp, và chữa các chứng nhiễm trùng do biến chứng.
Việc lây lan trong các cơ sở y tế thường xuyên được liên quan tới các đợt dịch sốt xuất huyết do
siêu vi Ebola ở Châu Phi. Trong các trường hợp bệnh xuất hiện, phải chú ý để tránh lây lan bệnh trong phạm vi các cơ sở y tế. Các bệnh nhân phải được cách ly để tránh tiếp xúc với những người không được bảo vệ và các nhân viên bệnh viện phải mang trang phục bảo vệ, thí dụ như khẩu trang, bao tay, áo choàng, và kính bảo hộ. Các biện pháp này được áp dụng để giúp mọi người tránh tiếp xúc với máu hoặc chất dịch tiết ra của bệnh nhân. Nếu có bệnh nhân tử vong do mắc bệnh sốt xuất huyết do siêu vi Ebola, điều quan trọng không kém là phải tránh tiếp xúc trực tiếp với xác bệnh nhân…” (Ngưng trích Bênh sốt xuất huyết do siêu vi Ebola- North Dakota Department of Health)
Tham khảo
- Le Monde-Ebola: « En l'absence d'un vaccin, la conception d'un traitement est la priorité »http://www.lemonde.fr/planete/
- Lincoln Laboratory, Massachusetts Institute of Technology
MIT Lincoln Laboratory researchers develop a technique to cure a broad range of viruses.https://www.ll.mit.edu/news/
- Amanda M. Teckman -The Bioterrorist Threat of Ebola in East Africa and Implications for Global Health and Securityhttp://www.
- Mayo Clinic-Ebola and Marburghttp://www.mayoclinic.org/
- Polesky A, Bhatia G- Ebola hemorrhagic fever in the era of bioterrorism.http://www.ncbi.nlm.nih.gov/
- Salvaggio MR1, Baddley JW. Other viral bioweapons: Ebola and Marburg hemorrhagic fever.http://www.ncbi.nlm.nih.gov/
Montreal 29/7 2014
Theo Tổ chức Y tế thế giới, những tháng đầu năm 2014, bệnh Ebola xuất hiện tại Guinea, Liberia, Mali, Sierra Leone, tất cả đều thuộc Phi Châu.
Dịch bệnh sốt xuất huyết Ebola không ngừng lan rộng ra tại Tây Phi. Theo Tổ chức Y tế thế giới tính đến ngày 20/7/2014 đã có 1093 ca, với 660 tử vong trong các quốc gia sau đây: Guinée (314 tử vong), Libéria (127 ), Sierra Leone (219 ), Nigeria (1) (theo TV5 Monde 28/7/2014- Virus Ebola: l’épidémie continue de progressser ).
* *
*
Bắt đầu có người Mỹ làm việc tại Phi châu là nạn nhân của virus Ebola
Mới đây, tuần lễ cuối tháng 7, 2014, CNN đã loan tin: Patrick Sawyer, một viên chức cao cấp Mỹ làm việc tại Bộ tài chánh Liberia bị nhiễm virus Ebola mà không biết (thời kỳ ủ bệnh là 21 ngày). Trên đường về Minnesota dể mừng sinh nhựt cô con gái, ông phải ghé Lagos, Nigeria để tham dự conférence. Khi ra khỏi phi cơ, ông Sawyer quỵ té xuống và được chở khẩn cấp vào bệnh viện, giữ cách ly quarantine ngày 20 July nhưng ông đã qua đời 5 ngày sau vì đã bị nhiễm virus Ebola.
Patrick Sawyer là người Mỹ đầu tiên chết vì bệnh Ebola tại Phi châu.
Hàng không West African Airline quyết định đình chỉ các chuyến bay giữa cơn biến động vì dịch bệnh Ebola
West African airline suspends flights amid Ebola (Update)
by Jonathan Paye-Laylehhttp://medicalxpress.com/news/
Thứ ba 29/7/2014 cảnh sát đã được gởi đến phi trường quốc tế Liberia để bắt buộc tất hành khách các chuyến bay phải được rà soát screening dấu hiệu bệnh Ebola trước khi lên phi cơ…Các chuyến bay đến các thành phố được ghi nhận bị dịch Ebola hoành hành nặng nhứt đều bị đình chỉ hết.
AP)—Police officers deployed to Liberia's international airport to ensure passengers are screened for Ebola symptoms as a major regional airline announced Tuesday it was suspending flights to the cities hardest hit by an outbreak that has killed more than 670 people.
A 40-year-old American man of Liberian descent who worked for the West African nation's Finance Ministry died Friday in Nigeria after taking several flights on ASKY Airlines. At the time, Liberian authorities said they had not been requiring health checks of departing passengers in Monrovia.
Patrick Sawyer's sister had died of Ebola though he maintained he had not had close physical contact with her when she was sick. He took an ASKY Airlines flight from Liberia to Ghana, then on to Togo and eventually to Nigeria where he was immediately taken into quarantine until his death Friday.
.(Medical Press- July 29, 2014)
2 Video -Ebola virushttp://www.dailymotion.com/
- CNN-Ebola fears hit close to home 29/7/2014http://www.cnn.com/2014/07/29/
Bác sĩ người Mỹ Kent Brantly (trái) chữa trị cho bệnh nhân nhiễm Ebola tại Monrovia, Liberia. (Hình năm 2014). (Photo VOA)
Bác sĩ cũng bị nhiễm Ebola
“Một bác sĩ người Mỹ chữa trị cho các bệnh nhân Ebola ở Liberia đã xét nghiệm dương tính với loại virus gây chết người này.
Bác sĩ Kent Brantly làm việc cho cơ quan cứu trợ Samaritan’s Purse có trụ sở ở Hoa Kỳ. Cơ quan này cho biết Bác sĩ Brantly đang được điều trị tại một bệnh viện ở Monrovia.
Tại Sierra Leone, các giới chức y tế cho hay gia đình của một bệnh nhân Ebola đã gây ra một cuộc truy tìm trên cả nước sau khi họ dời bệnh nhân ra khỏi trung tâm chữa trị để đưa đến một thầy lang. Bệnh nhân đã chết trên xe cứu thương trên đường trở lại một bệnh viện.
Các giới chức y tế nói rằng có một sự sợ hãi và không tin tưởng đối với nhân viên y tế ở Sierra Leone, nơi mà người dân tin vào các thầy lang hơn. Điều này đã gây khó khăn cho nỗ lực ngăn chặn dịch bệnh Ebola.
Virus Ebola có tính truyền nhiễm cao đã gây ra 672 ca tử vong ở các nước châu Phi kể từ khi dịch bệnh này bộc phát hồi đầu năm nay” (Ngưng trích VOA-27-7 2014)
Liberia: top doctor becomes latest Ebola victim (The Guardian-July 27)http://www.theguardian.com/
Bs Samuel Brisbane là Bs đầu tiên của Tây Phi châu chết vì Ebola
Dr Samuel Brisbane becomes first doctor in west African nation to die, as second US healthcare worker is infected.
One of Liberia's most high-profile doctors has died of Ebola, a government official said on Sunday, and a second US healthcare worker has been infected in what the World Health Organisation (WHO) is calling the largest outbreak ever recorded of the disease.
Dr Samuel Brisbane is the first Liberian doctor to die in an outbreak, which the WHO says has killed 129 people in the west African nation. A Ugandan doctor working in the country died this month
Tại Phi châu, dân địa phương nghĩ rằng họ là nạn nhân bị người da trắng dùng làm vật thí nghiệm Ebola. Bởi lý do nầy mà bằng mọi giá họ phải tìm cách trốn ra khỏi bệnh viện, nơi họ bị giữ cách ly.Về nhà, họ tìm thầy bùa, thầy pháp úm ba la và hy vọng chữa khỏi bệnh bằng bùa ngãi, lá, rễ cây để rồi…cuối cùng cũng chết.
Bệnh sốt xuất huyết Ebola là bệnh gì?
Tên mới của Bệnh Ebola là EVD (Ebola virus disease) hay tên cũ là Bệnh sốt xuất huyết Ebola là EHF (Ebola haemorrhagic fever ). Đây là một bệnh cảm nhiễm rất hiếm ở người và các loài khỉ vùng Phi châu.
Các chủng virus Ebola dữ thường xuất hiện tại Phi châu, trong khi chủng hiền đã được thấy báo cáo nhiễm cho loài heo tại Philippines (2008).
Ebola là bệnh chết người. Tử vong rất cao có thể lên tới 90%. Không có vaccin, không có liệu pháp chữa trị hữu hiệu. Chỉ có thể làm trị liệu trợ giúp supportive treatment mà thôi.
Người ta rất lo sợ virus Ebola có thể trở thành một vũ khí khủng bố sinh học (bioterrorisme)
*Ebola virus và Marburg virus-
Ebola và Marburg là 2 virus anh em họ với nhau.
Theo WHO, Ebolavirus tuộc họ Filoviridae (Filovirus). Tên của virus xuất phát từ tên của con sông chảy ngang qua thành phố Yambukuthuộc Congo- Chính tại nơi đây virus Ebolavirus được định danh đầu tiên vào năm 1976.
Chi Ebolavirus là 1 trong 3 chi của họ Filoviridae, cùng với chi (genus) Marburgvirus và chi Cuevavirus.
Ebolavirus có 5 loài (species):
Bundibugyo ebolavirus (BDBV)
Zaire ebolavirus (EBOV)
Reston ebolavirus (RESTV)
Sudan ebolavirus (SUDV)
Tạ Forest ebolavirus (TAFV).
BDBV, EBOV và SUDV gây dịch bệnh quan trọng và chết người tại Phi châu.
RESTV và TAFV không quan trọng. RESTV được thấy xuất hiện tại Philippines và Trung Quốc nhưng không có báo cáo tử vong.
Bệnh Ebola có thể được truyền lây từ khỉ và loài dơi ăn trái (fruit bats) thuộc họ Ptéropodidae tại Châu Phi.
Bệnh thường xảy ra lác đác (sporadic) tại vùng Phi châu, nơi mà người dân thường có thói quen ăn thịt rừng (viande de brousse).
Theo Tổ chức y tế thế giới WHO,
Người bị nhiễm từ thú vật hoang dã và sau đó người truyền lây cho người.
Dơi ăn trái thuộc họ Pteropodidae có thể xem là ổ chứa tự nhiên của virus Ebola
The virus is transmitted to people from wild animals and spreads in the human population through human-to-human transmission.
Fruit bats of the Pteropodidae family are considered to be the natural host of the Ebola virus.(WHO)
Virus Ebola có thể truyền lây từ người nầy sang người khác. Triệu chứng bao gồm sốt,, nhức đầu, bần thần, kiệt sức, xuất huyết trầm trọng mũi, miệng, ruột, lỗ tai, mắt, ói mửa, suy nội tạng và chết.
Ebola virus (Photo www.superstock.com)
Nhiễm từ thú qua người.
- Người có thể bị nhiễm virus Ebola qua việc
* tiếp xúc với thú bệnh. Máu, tiết vật, phân, nước tiểu của thú bệnh rất nguy hiểm.
hiễm từ người sang người
- Qua việc săn sóc bệnh nhân, chôn cất…
- Không thấy có báo cáo virus Ebola lây truyền qua vết chích của côn trùng.
Loài dơi ăn trái (fruit bat) là ổ chứa tự nhiên (réservoir naturel) của virus Ebola (Photo KevinJ. Olival/EcoHealth Alliance- A Rousettus leschenaultii fruit bat)
Chưa có thuốc trị bệnh sốt xuất huyết Ebola
Hiện nay chưa có thuốc đặc trị để chữa bệnh Ebola.
Trị liệu chủ yếu là cách ly, tiếp dịch truyền nhằm cân bằng chất điện giải trong cơ thể, duy trì oxy, huyết áp và ngừa nhiễm trùng.
Theo Gs Dereck Gatherer thuộc Lancaster University, Anh Quốc, bệnh Ebola do virus gây nên và chúng biến đổi không ngừng nên rất khó tìm ra được chất diệt siêu vi (antiviral) thích hợp. Nếu có tìm ra được vaccin thì cũng không chắc là loại thuốc chủng nầy có thể còn hữu hiệu trong thời gian lâu dài.
Được biết Virus Ebola thuôc họ family Filoviridae vả có 5 loài (species). Virus Ebola vô cùng nguy hiểm gây 90% tử vong. Hiện nay chỉ thấy xuất hiện tại một số vùng bên Phi Châu. Việc khảo cứu và sản xuất vaccin Ebola đòi hỏi một cơ sở cực kỳ tân tiến và an toàn cấp 4 (Biosafety Level 4 Laboratory)
Rf: Ebola virus: Why isn't there a cure?(Live Science)http://www.foxnews.com/health/
Chưa có thuốc chủng: nhưng ưu tiên cho một phương hướng điều trị hợp lý
(Rf: Laurence Caramel, báo Le Monde 28/7/2014)Ebola: « En l'absence d'un vaccin, la conception d'un traitement est la priorité.»
- Theo Gs Hervé Raoul, giám đốc cơ quan Inserm Pháp(Directeur de recherches à l'Institut national de la santé et de la recherche médicale (Inserm), nhiều labo lớn Hoa Kỳ đang thí nghiệm trên chuột thuốc chủng (vaccin) ngừa các bệnh do virus gây ra.
Đặc biệt là tại Lincoln Laboratory, Massachusetts Institute of Technology, Gs Todd Rider đang khảo cứu 2 loại thuốc PANACEA và DRACO, nhằm diệt các loại virus: Flavivirus (bệnh dengue), Bunyavirus và Arenavirus (sốt xuất huyết, fièvres hémorragiques),Influenzavirus A sous-type H1N1 (grippe pandémique,cúm đại dịch toàn cầu). Kết quả rất khích lệ.
Chưa thể thí nghiệm vaccin Ebola trên người được vì số bệnh nhân còn quá ít để có thể thực hiện khảo cứu.
Tuy nhiên nhiều cuộc thí nghiệm về virus Ebola cũng đã được thực hiện trên thú vật tại Hoa Kỳ.
Điểm quan trọng ở đây là các đại kỹ nghệ dược phẩm tư bản chưa thấy cần thiết (về mặt lợi nhuận $$$) việc thương mãi hóa vaccin nhằm phòng ngừa bệnh Ebola giúp dân Phi Châu nghèo đói.(Dr Hervé Raoul).
- Gs Todd Rider: Massachusetts Institute of Technology Hoa kỳ
Rf MIT Lincoln Laboratory researchers develop a technique to cure a broad range of viruses
Nhà khảo cứu Todd Rider thuộc MIT Hoa Kỳ đã thí nghiệm và phát minh ra cách sản xuất các chất diệt siêu vi (antiviral) PANACEA( Pharmacological Augmentation of Nonspecific Anti-pathogen cellular Enzymes and Activities) và DRACO (Double –stranded RNA[dsRNA] Activated Caspase Oligomerizer). DRACO giúp tế bào có nhiễm virus Ebola tự hủy (apoptosis) nhưng để yên các tế bào bình thường lân cận.
Todd Rider invented the PANACEA and DRACO antiviral therapeutics, and previously invented the CANARY (Cellular Analysis and Notification of Antigen Risks and Yields) sensor for rapid pathogen detection and identification
As part of the PANACEA (for Pharmacological Augmentation ofNonspecific Anti-pathogen Cellular Enzymes and Activities) project, researchers from MIT Lincoln Laboratory have developed and demonstrated a novel broad-spectrum antiviral approach, called DRACO (for Double-stranded RNA [dsRNA] Activated Caspase
Oligomerizer). DRACO selectively induces apoptosis, or cell suicide, in cells containing any viral dsRNA, rapidly killing infected cells without harming uninfected cells. As a result, DRACO should be effective against virtually all viruses, rapidly terminating a viral infection while minimizing the impact on the patient.
Gs Todd Rider, tại MIT (Photo MIT)
Todd Rider invented the PANACEA and DRACO antiviral therapeutics, and previously invented the CANARY (Cellular Analysis and Notification of Antigen Risks and Yields) sensor for rapid pathogen detection and identification
Ebola có thể là một loại vũ khí khủng bố sinh học (theo CDC Hoa Kỳ)
Bioterrorism Agents/Diseaseshttp://www.bt.cdc.gov/agent/
lây nhiễm dễ dàng từ ngưởi sang người
Tử vong cao, tác động mạnh vào khía cạnh y tế công cộng.
Tạo sự hốt hoảng cực độ và làm xáo trộn xã hội.
Giới y tế công cộng cần phải chuẩn bị để đối phó.
Tác nhân có thể được sử dụng trong khủng bố sinh học.
Anthrax (Bacillus anthracis)-bệnh than hay nhiệt thán
Botulism (Clostridium botulinum toxin)- độc tố do vi khuẩn Clostridium botulinum gây ra
Plague (Yersinia pestis)-bệnh dịch hạch
Smallpox (variola major)-Bệnh đậu mùa do virus variola major
Tularemia (Francisella tularensis)- Các thú rừng như thỏ, sóc, chuột, chồn, heo rừng vv… đều có thể là ổ bệnh có mang vi khuẩn F. tularensis nói trên. Đây là một bệnh truyền nhiễm có thể gây chết người (35%) nếu không chữa trị đúng cách và kịp thời. Bệnh được lây nhiễm từ các tiết vật, từ phân của thú bệnh qua việc hít thở hoặc qua ngõ tiêu hóa, hoặc lúc sờ mó xác thú vật chết vì bệnh tularemia. Muỗi, và mồng có thể là trung gian lây bệnh cho người. Nạn nhân thường là các thợ săn trong rừng. Triệu chứng thường thấy là sốt nóng, nhức đầu, đau khớp, hạch sưng to, ho, khó thở, viêm phổi nặng,đau bụng, ói mữa vv..
Viral hemorrhagic fevers (filoviruses [e.g., Ebola, Marburg] and arenaviruses [e.g., Lassa, Machupo])-bệnh sốt xuất huyết do virus Ebola và virus Marburg…
Ebola: A Significant Threat as an Infectious Disease, and as a Potential Bioterrorism Agent
Department of History of Medicine and Medical Ethics Faculty of Medicine, Ege University, - Turkeyhttp://journals.tubitak.gov.
Có nhiều cách sử dụng virus Ebola như một vũ khí khủng bố sinh học:
*Làm nhiễm nguồn thực phẩm và nguồn nuớc uống.
* Làm nhiễm nguồn không khí (aérosol). Đây là cách nguy hiểm và hiệu quả nhứt vì có thể lây nhiễm rất nhiều người qua không khí.(các hệ thống điều hòa không khí trong các building, siêu thị…)
Biological weapons could be spread in several ways,namely by contamination of food and water supplies, andby breathing of aerosols. Aerosols would be moredangerous than others, as they would be more effectivein disseminating a large quantity of the harmful agent tocause mass casualties in an area (5). The most convincingexperiment that the Ebola virus has a potential to be usedas a bioterrorism agent was performed by (Johnson etal., 1995). They gave the Ebola virus to rhesus monkeysby inhalation and the monkeys got the infection. They mentioned that the demonstration of fatal aerosoltransmission of the Ebola virus in monkeys reinforces the importance of taking appropriate precautions to preventits potential aerosol transmission to humans (8). that the possibility of aerogenic infection using the.Ebola virus is an important threat.
Kết luận
“…Không có biện pháp điều trị tiêu chuẩn cho bệnh sốt xuất huyết do siêu vi Ebola. Hiện tại, các bệnh nhân được điều trị theo phương pháp trị liệu trợ giúp, bao gồm cân bằng chất lỏng và chất điện phân trong cơ thể bệnh nhân, duy trì tình trạng oxy và huyết áp, và chữa các chứng nhiễm trùng do biến chứng.
Việc lây lan trong các cơ sở y tế thường xuyên được liên quan tới các đợt dịch sốt xuất huyết do
siêu vi Ebola ở Châu Phi. Trong các trường hợp bệnh xuất hiện, phải chú ý để tránh lây lan bệnh trong phạm vi các cơ sở y tế. Các bệnh nhân phải được cách ly để tránh tiếp xúc với những người không được bảo vệ và các nhân viên bệnh viện phải mang trang phục bảo vệ, thí dụ như khẩu trang, bao tay, áo choàng, và kính bảo hộ. Các biện pháp này được áp dụng để giúp mọi người tránh tiếp xúc với máu hoặc chất dịch tiết ra của bệnh nhân. Nếu có bệnh nhân tử vong do mắc bệnh sốt xuất huyết do siêu vi Ebola, điều quan trọng không kém là phải tránh tiếp xúc trực tiếp với xác bệnh nhân…” (Ngưng trích Bênh sốt xuất huyết do siêu vi Ebola- North Dakota Department of Health)
Tham khảo
- Le Monde-Ebola: « En l'absence d'un vaccin, la conception d'un traitement est la priorité »http://www.lemonde.fr/planete/
- Lincoln Laboratory, Massachusetts Institute of Technology
MIT Lincoln Laboratory researchers develop a technique to cure a broad range of viruses.https://www.ll.mit.edu/news/
- Amanda M. Teckman -The Bioterrorist Threat of Ebola in East Africa and Implications for Global Health and Securityhttp://www.
- Mayo Clinic-Ebola and Marburghttp://www.mayoclinic.org/
- Polesky A, Bhatia G- Ebola hemorrhagic fever in the era of bioterrorism.http://www.ncbi.nlm.nih.gov/
- Salvaggio MR1, Baddley JW. Other viral bioweapons: Ebola and Marburg hemorrhagic fever.http://www.ncbi.nlm.nih.gov/
Montreal 29/7 2014
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire